تاریخجه وموقعیت جغرافیایی شهرستان نور

تاریخچه شهرستان نور مازندران از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. شهرستان نور یکی از شهرستانهای استان مازندران ایران است. این شهرستان درمرکز استان واقع شده است و مرکز آن شهر نور است. نور یکی از قدیمی ترین نواحی شهرنشین طبرستان ( مازندران کنونی ) بوده که به گواهی تاریخ ، رستمدار نام داشته است . تمیشه نام پایتخت بخش ساحلی حکومت رویان بوده که بنای کنونی شهر نور بر آن قرار دارد . نام دیگر قدیمی آن که حتی ساکنان کنونی آن نیز گهگاه به جای نور به کار میبرند ، سولده است . نام کنونی نور از رودخانه نور گرفته شده که از کوههای البرز سرچشمه میگیرد و به رود هراز میپیوندد.البته اقوال دیگری در خصوص وجه تسمیه نور وجود دارد که عبارتند : الف تقسیمات کشوری این شهرستان دارای سه بخش مرکزی ، بلده و چمستان میباشد . بخش مرکزی شامل شهرهای نور ( مرکز شهرستان ) ، رویان ( علمده )و ایزدشهر می باشد و از روستاهای مهم آن رستم رود ، تاشکوه علیا و سفلی است . بخش چمستان به مرکزیت شهری به همین نام که در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی نور ، در مجاورت شهرستان آمل قرار دارد . بخش بلده نیز به مرکزیت شهری قدیمی به همین نام در ۸۵ کیلومتری جنوب شهر نور قرار دارد و پل ارتباطی میان دو جاده مهم هراز و چالوس است . بخش بلده دهستان اوزرود دهستان تتارستاق دهستان شیخ فضل اله نوری شهرها: بلده بخش چمستان دهستان لاویج دهستان میانرود دهستان ناتل رستاق شهرها: چمستان بخش مرکزی شهرستان نور دهستان میان بند دهستان ناتل کنار سفلی دهستان ناتل کنار علیا شهرها: نور، رویان و ایزدشهر. گردشگری مناطق دیدنی این شهرستان شامل : ۱) پارک جنگلی شهر نور ( مهندس سعیدی ) ۲) سواحل زیبا و پلاژ تفریحی در نور ، رویان و ایزدشهر ۳) قلعه پولاد بلده ۴) خانه نیما یوشیج در یوش بلده ۵) پارک جنگلی و چشمه کشپل چمستان ۶) آبشار آب پری رویان ۷) روستای پیمط ۸) آب گرم و جنگل لاویج ۹) هتل نارنجستان میباشد و همچنین یکی از روستاهای اطراف پارک جنگلی و چشمه کشپل چمستان به نام " سلیا کتی " میباشد . شهرستان نور با 2675 کیلومتر مربع وسعت حدود 3/11 در صد کل مساحت استان را به خود اختصاص داده است شهرستان نور در غرب استان قرار گرفته و واز شمال به دریای خزر از مشرق به شهرستان های آمل و محمود آباد از جنوب به رشته کوههای البرز و شهرستان آمل و استان تهران و از مغرب به شهرستانهای نوشهر و چالوس محدود میشود این شهرستان دارای 5 شهر (نور،بلده ،رویان،چمستان،ایزدشهر) 3 بخش ( مرکزی،بلده، چمستان) 8دهستان و 226 آبادی است مطابق آخرین آمار حدود 105000 جمعیت که حدود 67 درصد روستایی و بقیه شهری میباشد 5/3 درصد جمعیت استان را دارد. نور که تاچند سال قبل سولده نامیده می شد از شهرستان مهم رستمدار و یکی از مراکز ملوک استندار و رستمدار، بخشی میان رویان و مازندران بوده است. مراکز دیدنی آن عبارتند از : قلعه پولاد بلده ، بقعه متبرکه آقا شاه بالو زاهد ، بقعه متبرکه جمشید کیا سلطان، خانه نیما در بلده ، پل خشتی نور و تکیه تاکر... شهرستان نور به لحاظ توسعه صنعتی و گردشگری شرایط ممتازی در استان پیدا کرده است. محصول غالب کشاورزی منطقه، برنج می باشد جذابیتهای منطقه گستردگی شهرستان نور از ساحل تا ارتفاعات البرز میانی ، وجود تنوع آب و هوایی، رودخانه ها وآبشارهای طبیعی همـراه با آثار تاریخی و باستانی اعتبار ویژه ای به این شهرستـان بخشیده که می توانـد در زمینه برنامه ریزی سفر کاملا" مؤثر باشند. پارک جنگلی نور : درکیلومتر 5 نور به محمودآباد و در شرق نور با مساحت حدود 4000 هکتار از اوایل دهه 50 شمسی مـورد بهره برداری قرار گرفته و از نظر وسعت یکی از بزرگترین پارک های خاور میانه است . انواع گونه های جنگلی مانند افرا ، ممرز ، توسکا ، انجیلی و ... در آن یافت می شود . رستوران مجهز و زیبا ، آلاچیق های متعدد چوبی پارک های بازی کودکان ، مسجد ، زمین های ورزشی از جمله امکاناتی است که آن را به یکی از تفرجگاههای مهم شمال ایران بدل کرده است . در ابتدای ورودی غربی پارک که از جاده اصلی نور محمودآباد جدا می شود ، سردر زیبای سنگی با ویژگی های معماری و پوشش چوبی ساخته شده که دیدنی است . ساحل دریا : طول خط ساحلی در شهر نور حدود 23 کیلومتر می باشد که به دلیل دارا بودن ساحل ماسه ای ،کم عمق ، حرارت مطلوب ، آب با املاح پایین ، ساحل سازی مناسب ، ایجاد طرحهای مناطق شنای امن برای خانمها و آقایان وامکانات رفاهی، هر ساله در فصل تابستان مسافران بی شماری را به خود جذب می کند . آبشار آب پری : برای رسیدن به آبشار آب پری باید فاصله 5 کیلومتری شهر نور تا شهر رویان را پیمود ، یک خیابان در وسط شهر کوچک رویان در حاشیه غربی پل و رودخانه به طرف جنوب از مسیر اصلی نور به نوشهر جدا می شود که پس از ساخت آسفالت 8 کیلومتری در کنار رودخانه ، کوه و دره جنگلی به آبشار آب پری می رسد ، این مسیر به نام گلندرورد و سوردار معروف است . جریان آب در شیب سنگی 60 درجه کوه منظره زیبایی را ایجاد کرده و دانه های سنگی در پایین جاده به طرف دره و وجود درختان جنگلی در سینه کش آن منظره رویایی را پدید آورده است . شهر بلده : شهر بلده مرکز بخش ییلاقی و کوهستانی بلده در 145 کیلومتری شهر نور واقع شده است . مسیر اصلی دسترسی به آن به صورت آسفالته در کیلومتر 45 جاده هراز و محور ارتباطی آمل به تهران در محلی به نام هردورود بوسیله یک پل به طرف غرب از جاده هراز جدا می شود و پس از طی یک مسافت 55 کیلومتری به شهر بلده می رسد. جاده در تمام طول مسیر از آبادی های خوش آب و هوا عبور می کند و در ادامه پس از عبور از بلده و با مسافت 55 کیلومتر در محل پل زنگوله به جاده کندوان وصل می شود . این شهر از لحاظ آب وهوا، مناظر طبیعی ، چشمه ها و آبشار در فصل تابستان پذیرای گردشگران زیادی است . یوش و زادگاه نیما یوشیج : یوش در فاصله 5 کیلومتری غرب بلده و در مسیری است که منتهی به جاده کندوانمی شود. علاوه بر جذابیت های طبیعی، زادگاه نیما یوشیج شاعر معروف و نوپرداز معاصردر آنجا قرار دارد و همواره مورد استقبال ادب دوستان جهان است . خانه نیما که آرامگاه وی نیز می باشد از بناهای متعلق به اواخر دوره صفویه است که با ویژگی های سنتی منطقه کوهستانی نور ساخته شده و با پلان مربع شکل دارای یک حیاط مرکزی و اتاق های متعدد در اطراف حیاط می باشد. عناصر تزئینی آن شامل آجرکاری ، گچ بری ، رنگ کاری ، خراطی ، ارسی های زیبا و آینه کاری است که آثار مهم کشور می باشد . فیل سنگی : در مرکز روستای لاویج قطعه سنگ بزرگی وجود دارد که براثر عوامل و فرسایش طبیعی به شکل فیل نشسته بر زمین خودنمایی می کند که مسافران این روستای خوش آب و هوا از این منظره طبیعی و منحصر به فرد نیز دیدن می کنند . البته بعد از گذر از آب گرم لاویج با حداقل ده دقیقه پیاده روی می توانید از فیل سنگی هم دیدن نمایید. بقعه آقاشاه بالو زاهد : این بقعه در 3کیلومتری شرق چمستان واقع شده است . شهر چمستان در 15 کیلومتری شرق نور قرار دارد و مسیر آسفالته آن از داخل شهر نور آغاز و پس از عبور از مسیری زیبا به چمستان رسیده وپس از طی 15 کیلومتر به شهر چمستان ختم می گردد . بقعه مذکور در ضلع شمالی و مجاور با جاده قرار دارد . آقا شاه بالو از عرفای اواخر قرن 7 و اوایل قرن 8 هجری قمری و مرشد شیخ حسن جوری چهره اصلی نهضت سربداران خراسان در عهد حکومت مغولان است . بنای آجری با گنبدی مخروطی و تزئینات کاشیکاری بر روی مرقد آقا شیخ بالو زاهد ساخته شده که از آثار مهم تاریخی مازندران به شمار می رود . آب گرم معدنی لاویج : روستای ییلاقی لاویج در25کیلومتری جنوب چمستان در میان دره های جنگلی و زیبای البرز قرار دارد . در کیلومتر 3 چمستان به نور یک مسیر زیبای آسفالته به طرف جنوب از جاده اصلی منشعب می شود که با عبور از پارک جنگلی کشپل به لاویج ختم می شود . آب های گرم لاویج به دلیل خواص بالای درمانی برای دردهای استخوان و مفاصل و بیماری های پوستی همواره گردشگران فراوانی را در تمام فصول سال به خود اختصاص داده است ، امکاناتی مناسب نیز در آن منطقه برای اقامت و استفاده از آب معدنی ایجاد شده است. جاده چمستان به لاویج از پارک کشپل می گذرد و از میان جنگل عبور می کند به همین دلیل فضای دلپذیری را برای گردشگران فراهم می سازد . پارک جنگلی کشپل : در ابتدای جاده آسفالتی لاویج در محور چمستان به آمل قرار دارد ، حاشیه زیبای ساحل رودخانه لاویج رود ، وجود چشمه های پرآب با زلالی ویژه ، امکانات نسبی اقامت و پارک بازی کودکان این پارک را به تفریحگاه مردم منطقه و مسافران غیر بومی تبدیل کرده است . قلعه پولاد بلده : بر روی ارتفاعات شمالی مشرف بر شهر بلده یک قلعه عظیم به چشم می خورد که از معروفترین و بزرگترین قلعه های به جای مانده در شمال ایران است . این قلعه تا اوایل دوره صفویه دایر و مسکونی بوده و مرکز یکی از مقتدرترین قدرتهای محلی آن روز ایران محسوب می شد. بقعه سلطان احمد بلده : در داخل شهر بلده در دامنه کوه واقع شده و دومین بنای مرتفع شهرستان نور است گنبد آن مخروطی و مصالح آن از آجر و روکش گچ می باشد. در حد فاصل گنبد و بدنه نیز نورگیرهایی تعبیه شده و طاق نماهایی نیز اطراف آن را تزیین کرده اند . گنبد از داخل با مرکب سیاه زینت یافته و گچ بری های زیبایی نیز در آن دیده می شود و در دو قسمت آن نقش شیری را کشیده اند که ماری به دور کمر آنها حلقه زده است . کتیبه ای به خط کوفی وجود دارد که دوبار نام حضرت محمد ( ص ) و حضرت علی ( ع ) را نقش کرده اند . کتیبه چوبی روی صندوق نام شیخ احمد نوری و تاریخ 1102 هجری قمری را دارد . فاصله نقاط مهم و توریستی منطقه با شهر نور ازنورتا فاصله بر حسب کیلومتر تهران-جاده کندوان ۲۴۰ تهران-جاده هراز ۲۲۰ ساری ۱۲۰ پارک جنگلی نور ۵ آبشار آب پری ۱۱ آبشار حرام او ۳۰ سوردار ۴۲ قلعه پولاد ۱۴۵ بلده ۱۴۵ یوش ۱۵۲ اوزکلا ۱۶۲ پیل ۱۷۲ لاویج ۴۰ آبگرم معدنی لاویج ۴۰ بقعه سلطان احمد ۱۴۵ پارک جنگلی کشپل ۱۵ سد الیمالات ۱۱ نام قدیم نور، سولده بوده‌است و این نام هنوز در میان اهالی نور رواج دارد. چارلز فرانسیس مکنزی که در سال ۱۸۵۹ میلادی از این محل عبور کرده چنین وصفی در خصوص آن ارائه می‌دهد. «دهکده سولده، هشتصد متر از دریا فاصله داشت.... سولده دهکده بزرگی است و میرزا آقاخان نوری بخصوص به آن توجه داشت. این ده دویست خانه، بیست دکان و دو حمام دارد و یک پل آجری به سه دهنه روی رودخانه‌ای به همین نام ساخته‌اند. شهر نور در یک نگاه شهرستان نور با مساحتی معادل 2675 کیلومتر مربع در غرب استان مازندران واقع شده که شهرهای نوشهر و چالوس در غرب ،استان تهران در جنو ب و دریای مازندران در شمال آن قرار دارند .از نظر پستی و بلندی این شهر ستان دارای دو قسمت جلگه ایی و کوهستانی است که به تبع آن آب و هوای معتدل ، مرطوب ، سرد را دارد پوشش گیاهی شهرستان نور شامل دو قسمت جنگل و مرتع است که قسمت جنگلی آن به وی‍ژه در فصول بهار و پاییز بسیار زیبا و دیدنی است . در حال حاضر شهرستان نور دارای 232 نقطه روستایی و پنج نقطه شهری شامل شهر های نور ، رویان ، چمستان ، بلده ، ایزدشهر و شهرکهای مسکونی متعدد است در طول تاریخ این سرزمین سبز موطن رجال بزرگ علمی،سیاسی،مذهبی و فرهنگی چون شیخ فضل الله نوری ، علامه محدث نوری صاحب کتاب مستدرک،نیما یوشیج،ابو عبد الله ناتلی استاد ابو علی سینا ، استاد بنان ،دکتر پیروز مجتهدزاده، ،شهیدعباسعلی ناطق نوری ،شیخ علی اکبر ناطق نور ی، حاج احمد ناطق نوری ، دکتر مسعود روحانی ِ دکتر صفر یوسفی - دکتر حمیدسپهریان . رحمان رضایی و حامد کاویانپور  محسن بنگر . محسن یوسفی . حنیف عمران زاده و...بوده است شهر نور از دو جاده ارتباطی با نام های هراز و کندوان با استان تهران مرتبط می شود. و نیز جاده دیگری در دست احداث است که با عبور ازشرق شهر بلده ،نور را به شمال تهران ارتباط می دهد گستردگی شهر نور از سواحل دریا تا ارتفاعات البرز میانی،وجود تنوع آب و هوایی ،رودخانه ها ، آبشارهای طبیعی همراه با آثار تاریخی و باستانی اعتبار ویژه ایی به این شهر بخشیده که میتواند د ر زمینه برنامه ریزی سفر و سرمایه گذاری کاملا" موثر باشد

ضرب المثل های مازندرانی

                                                       

آسیه گو دوش نیه گنه زمین تپه چاله دارنه
معنی:آسیه دوشیدن گاو را بلد نیست می گوید زمین تپه و چاله دارد.
موارد استعمال: عرضه انجام دادن کاری را ندارد بهانه گیری می کند.

اغوز دار سر اسّا صد نفر وره کتپل زندنه
معنی: گردویی که بالای درخت می باشد صد ها نفر برای چیدنش چوب پرت می کنند
موارد استعمال: پشت سر دختر جهت خواستگاری او حرف های بسیاری می زنند.

تا دست جا چند تا مگر هندوانه گیرنّه
معنی: با یک دست مگر می توان چند هندوانه برداشت.
موارد استعمال: یک نفر مگر می تواند چند مسئولیت را قبول کند یا مسئولیت چند کار را در یک زمان قبول کردن.

اتّا گوش دره هسه اتا گوش دروازه
معنی: یک گوشش مانند در ، گوش دیگرش مانند دروازه
موارد استعمال: حرف نشنوی کردن

امید داشتن به از خوردن
معنی: امیدوار بودن بهتر از خوردن است.
موارد استعمال: امید را از دست ندادن

انگور انگور جا لکه یادگیرنه، همسایه، همسایه جا فن
معنی: انگور پوسیده باعث پوسیدگی انگور کناری خودش می شود و همسایه نیز از همسایه دیگر هنر می آموزد.
موارد استعمال: چشم هم چشمی کردن .

این اسبه مرغنه سیو کرک شنه
معنی: این تخم مرغ سفید از آن مرغ سیاه است.
موارد استعمال: قدر پدر و یا مادر را در موقع بدست آوردن تمام، دانستن.

این چش ره شی مار دارنه بموافن خیال دارنه
معنی: این چشمی که مادر شوهر دارد قصد آمدن دارد.
موارد استعمال: حالا حالا ها دست بردار نیست، در قصدش مصمم است.

بامشی دست گوشت جا نرسنه گنه بو دنه.
معنی: گربه دستش به گوشت نمی رسد می گوید بو می دهد.
موارد استعمال: عرضه انجام کاری را نداشتن.